|
|
Utdrag fraa ”Ellingsbø-ækte” i ”I gamle daagaa” av Ivar Kleiven
I 1618 skatta han Kristen for Odelsbonde og lyt vera me aa kjøpe full Sylater-Vurju paa Gard’n etter Kongebaa fraa ’om Kr. IV, og i 1628 er han Eigar ’taa 3 ½ Hu’ Jord. Han er avfulle i 1628, men Enkja brukte Gard’n heilt te i 1655.
Stor skuld
Um eldste Son, han Paal Kristensson, er ikje meir aa melle um, hell de, at han va gjift me henne Barbro Olsdotter fraa Slette; ho va ’taa Bratt-Ækten paa Bjøsta. Han Paal fall av i 1667 og etter som Skjifte-Breve ette ’om fortel, va Bue hans ”ringe” og i Garde aatte han berre 1 Hu’ og 2 Skjinn, de va all Jord-Eiga hans og med Kjeringen fekk han ingen Arv fraa Slette. Den eldste Son som fekk Gard’n ett ’om heitte Kristen Paalsson og va fødd 1645. De var stor Skuld paa Garde da han Kristen tok imot ’om, han Knut Kleppe ha staa-ande saa mange Pening der, at han kunde taakaa Ellingsbø kaa Dag han vilde og fyste Vaar’n, han Kristen ha Gard’n, sa han Knut upp Peningann sine.
Ingor hjelp å få
Han Kristen visste se ingen Utveg te aa løyse Skulde og gjekk nord aat Kleppe for aa høyre aat, um han Knut ikje vilde gjeva ’om Dag inkort Aare. De va fyst i vaaronn detta og paa Kleppe var ferdoge te aa begjynde Saaningje; han Kristen bar fram Ærende si, men fekk ikje korkje Ja hell Nei ’taa ’om Knut med di saamaa. Elles vart han væl imot-tikji og vart liggjande paa Kleppe um Natte. Han laag i Sla’Stole inne i Stugun og ti’le um Maargaan før Sjølvefolke va uppe, kom Saa-Mann hans Knut inn og sporde ette, kaar han skulde begjynde aa saa. Da han Knut ha sagt ’om de la han attaat di Orde: ”Du fær saa tunnt, for eg kjøm nok te aa saa Ellingsbø, ou.”
Me di fekk han Kristen veta, kaa han ha aa vente se – han sto upp og laagaa se te gaa upp-over Skogen att, snøggast han kunde kaamaa avsta.
Visste råd
Mea’ han gjekk ivi Heidals-Skogen rann de for ’om eit Hende fraa di, han va Gut-Ongje. Ein dag, da han va paa Lag 11 hell 12 Aar, gjekk han ne-paa Volle på Ellingsbø og best de va kom Kjeringje på Nørd-Fouksta ri’ande me eit Baan i Armom. Da ho kom fram-aat Voll-Grinn ropte ho aat ’om Kristen: ”Aa let upp Grinde aat meg, Kristen, ska du faa denne Dotter mi, naar ho bli vaksin!” Han saa gjorde og Fouksta-Kjeringje takka og sa, at han fekk sjøl halde se fram, naar ho Ingjeleiv vart vakse. No kom dette upp i Minne att hjaa ’om – ho Ingjeleiv va vakse Jente vorte og han Per Fouksta, Far henna, va ein rik Mann. ”Eg gjekk radt aat Fouksta med ein Gong og saag ikje fram hell i Leirsulu-Hougje,”* fortalde han Kristen, sporde Fouksta-Kjeringje, om ho vilde halde Lovna’n sin og Mann, um han vilde løyse Gard-Skulde hans paa Kleppe. Og de fekk han Ja-verde deres paa - han Knut Kleppe fekk Peningann sine og slapp hegde med Saa-Konne lenger for Saa-Gjerd’n paa Ellingsbø Skuld. Han Kristen og ho Ingjeleiv vart Vælstanns-Folk vonoms førr og da han heldt skjifte i 1715, va han ein rik Mann og aatte Ellingsbø heilt og halde forutta Skuld. ---
* Leirsulu-Hougje kalla dom i gamle Daaga Ellingsbø paa Moro for di, at de heldt se saa mykju Leir-Sulu i di store Mæl-Haugje Gard’n staar paa.
Takk til Valborg Eckblad for dette bidraget.
|